آشنایی با کمیت های روشنایی
در این مقاله از وبسایت تخصصی الکترونیک آلفاکیت به معرفی کمیت های روشنایی می پردازیم.
جریان نوری (شار نوری)
یکی از مهم ترین کمیت های روشنایی شار نوری است.
شار نوری چیست؟
مقدار انرژي امواج قابل رؤیت نور كه در فضا و همۀ جهت ها از منبع نورانی منتشر مي شود، جريان نوري ناميده می شود.
جريان نوري با علامت فنی Φ (فی) نشان داده شده و واحد آن لومن (Lm) است.
شار نوری از جمله مشخصات مهم هر لامپ است که توسط شرکت های سازندۀ لامپ در کاتالوگ محصولات درج می شود.
نکته: بدیهی است هر چه شار نوری یک لامپ بیشتر باشد لامپ پر نور تر خواهد بود.
جدول جریان نوری لامپ
نوع لامپ | توان مصرفی | جریان نوری (لومن) |
---|---|---|
لامپ رشتهای ۱۰۰W معمولی شفاف | ۱۰۰ | ۱۳۶۰ |
لامپ رشتهای ۱۰۰W معمولی مات | ۱۰۰ | ۱۳۶۰ |
لامپ فلورسنت با پوشش فسفر هالوفسفات | ۴۰ | ۲۶۰۰ |
لامپ فلورسنت با پوشش فسفر ترایبند | ۳۶ | ۳۳۵۰ |
لامپ فلورسنت فشرده (CFL) (کم مصرف) | ۱۱ | ۶۳۰ |
لامپ فلورسنت فشرده (CFL) (کم مصرف) | ۲۰ | ۱۲۰۰ |
لامپ فلورسنت فشرده (CFL) (کم مصرف) | ۲۳ | ۱۵۰۰ |
شدت روشنایی
دومین کمیت روشنایی که در مورد آن بحث می کنیم، شدت روشنایی نام دارد.
شدت روشنایی چیست؟
شدت روشنایي، مقدار جريان نوري كه بر واحد سطح تابيده مي شود می باشد. واحد آن لوكس (LUX) بوده و با علامت E نشان داده مي شود.
هر اتاق با توجه به اینکه چه فعالیتی در آن صورت می گیرد، مقدار لوکس مشخصی دارد.
در محاسبات روشنایی مقدار شدت روشنایی با توجه به محل مورد نظر از جداولی استخراج و انتخاب می شود که این مقادیر بر پایه استاندارد و آزمایش هایی که در کشورها و یا استانداردهای مختلف صورت گرفته، تعیین شده باشد.
مجموعه این جداول را که بر اساس استاندارد ایران تهیه شده و در کتاب های مرجع آمده است در جدول زیر مشاهده می نمایید.
جدول شدت روشنایی
محل | حداقل | پشنهادی | |
---|---|---|---|
پ ۲-۱-۱ | محل های مسکونی | ||
پ ۲-۱-۱-۱ | اتاق نشیمن و پذیرایی | ۷۰ | ۲۰۰ |
پ ۲-۱-۱-۲ | اتاق مطالعه (نوشتن و خواندن کتاب و مجله روزنامه) | ۱۵۰ | ۵۰۰ |
پ ۲-۱-۱-۳ | آشپزخانه (ظرفشویی، اجاق و میزکار) | ۱۰۰ | ۲۰۰ |
پ ۲-۱-۱-۴ | اتاق خواب : -روشنایی عمومی -روشنایی تخت خواب و میز توالت |
– ۵۰ ۱۰۰ |
– ۲۰۰ ۵۰۰ |
پ ۲-۱-۱-۵ | حمام : -روشنایی عمومی -آیینه برای اصلاح صورت |
– ۵۰ ۱۰۰ |
– ۲۰۰ ۵۰۰ |
پ ۲-۱-۱-۶ | پلکان | ۱۰۰ | ۱۵۰ |
پ ۲-۱-۱-۷ | راهرو، سرسرا و آسانسور | ۵۰ | ۱۵۰ |
پ ۲-۱-۲ | دفاتر و ادارات | ||
پ ۲-۱-۲-۱ | تمام کارهای عمومی | ۲۰۰ | ۵۰۰ |
پ ۲-۱-۲-۲ | ماشین نویسی و محل دیکته کردن | ۳۰۰ | ۶۰۰ |
پ ۲-۱-۲-۳ | حسابداری و ماشین حساب و اندیکارتور نویسی | ۳۰۰ | ۶۰۰ |
پ ۲-۱-۲-۴ | بایگانی | ۱۰۰ | ۳۰۰ |
پ ۲-۱-۲-۵ | اتاق نقشه کشی | ۵۰۰ | ۱۰۰ |
پ ۲-۱-۲-۶ | اتاق کنفرانس | ۲۰۰ | ۵۰۰ |
پ ۲-۱-۲-۷ | اتاق انتظار و اطلاعات | ۱۵۰ | ۵۰۰ |
پ ۲-۱-۲-۸ | پلکان | ۱۰۰ | ۱۵۰ |
پ ۲-۱-۲-۹ | راهرو، سرسرا و آسانسور | ۵۰ | ۱۵۰ |
پ ۲-۱-۳ | کتابخانه | ||
پ ۲-۱-۳-۱ | قفسهها (در سطح قائم) | ۱۰۰ | ۲۰۰ |
پ ۲-۱-۳-۲ | سالن مطالعه | ۱۰۰ | ۲۰۰ |
شدت نور
یکی از مهم ترین کمیت های روشنایی که در این مقاله مورد بحث قرار می گیرد شدت نور است.
شدت نور چیست؟
مقدار شار نوری را که در قسمتی از فضا و در جهت معینی نه در تمام جهات از منبع نورانی منتشر می شود، شدت نور می گویند و واحد آن شمع یا کاندلا (cd) است.
با توجه به اینکه لامپ های دارای منعکس کننده (رفلکتور) نور را در جهت خاصی از فضا منتشر می کنند لذا میزان نور خارج شده از آنها با واحد کاندلا معرفی می شود، بنابراین بدیی است دو لامپ با مشخصات یکسان و کاملا مشابه که تنها زوایای رفلکتور آنها با هم متفاوت است، آنکه زاویه رفلکتور کوچکتری دارد شدت نور بیشتری دارد، چرا که در عمل کل شار نوری منتشر شده از لامپ در زاویه محدود تری متمرکز می شود و لذا شدت نور بیشتر می شود.